Światowy Dzień Pracy Socjalnej przypadający w 2021 roku na 16 marca niesie dla milanowskiej społeczności nowatorskie rozwiązania.
Według definicji przyjętej przez Komitet Rady Europejskiej: Praca socjalna jest specyficzną działalnością zawodową, mającą na celu lepszą wzajemną adaptację osób, rodzin, grup i środowiska społecznego, w jakim żyją oraz rozwijanie poczucia godności osobistej i odpowiedzialności jednostek na drodze odwoływania się do potencjalnych możliwości poszczególnych osób, do powiązań między-profesjonalnych, a także sił i środków społecznych.
Gmina Milanówek w dbałości o poziom życia swoich mieszkańców podejmuje liczne proeuropejskie wyzwania. Dzięki otrzymanej pod koniec 2020 roku gigantycznej dotacji w kwocie 3 092 982,50 zł jesteśmy już w pierwszej fazie zmian polegających na utworzeniu Milanowskiego Centrum Usług Społecznych.
Wizerunek pomocy społecznej w Milanówku zmieniamy już od kilku lat rozwijając usługi społeczne, z których już dzisiaj korzysta wielu naszych mieszkańców. Przeprowadzona „inwentaryzacja” zasobu infrastruktury społecznej w Gminie Milanówek, obejmująca dwa zasadnicze obszary życia społecznego tj. funkcjonalny oraz instytucjonalny, nakreśliła potrzeby zmian w obszarze funkcjonowania społecznego mieszkańców Milanówka.
Kiedy w 2019 roku weszła w życie ustawa (z dn. 19 lipca 2019 r.) o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (Dz.U. 2019 poz. 1818), pojawiły się sprzyjające okoliczności prawno-merytoryczne do przekształcenia Ośrodka Pomocy Społecznej w instytucję pod nazwą Milanowskie Centrum Usług Społecznych (MCUS), która będzie mogła realizować wiele zadań z zakresu polityki społecznej. Proces przekształceniowy jest planowany na lata od 2021 do końca 2023 r.. Utworzenie MCUS pozwoli na szybkie ustalenie możliwości realizacji zadań, a jednocześnie skróci czas oczekiwania na zaspokojenie usług m. in. poprzez sprawniejszą ich organizację, jednocześnie znacząco poszerzając liczbę mieszkańców korzystających z usług społecznych. Pomoc społeczna nabierze współczesnego wymiaru dla lokalnej polityki społecznej. Prawidłowo funkcjonujące MCUS będzie szansą na zdjęcie negatywnego odium z ośrodka pomocy społecznej, bowiem nie będzie klienta ośrodka (czy jak jeszcze w wielu miejscach funkcjonuje „opieki”), ale będą osoby korzystające z różnych form usług społecznych. Misją MCUS będzie integracja usług społecznych poprzez lepszą ich koordynację, zwiększenie dostępności w myśl zasady selektywności, wsparcie na rzecz zasady powszechności, czyli adresowania usług do ogółu mieszkańców jako członków społeczności lokalnej. W długoletniej perspektywie MCUS przyniesie duży aspekt korzystnych zmian społecznych. Dodatkowo CUS w swoim funkcjonowaniu korzystać może z kalkulatora kosztów zaniechania, czyli współczesnego narzędzia polityki społecznej służącego do analizy kosztów braku podejmowania działań aktywizująco-wspierających w środowisku społecznym. Zgromadzenie usług w jednej instytucji pozwoli na utworzenie i zastosowanie odpowiednio dobranego koszyka usług społecznych, co pozwoli w dłuższej perspektywie ograniczyć koszty jakie gmina poniosłaby w przyszłości za zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnej. Dotyczy to wszystkich grup społecznych, np. seniorów, którzy dłużej pozostaną w swoim środowisku, rodzin których dzieci nie trafią lub powrócą z pieczy, osób z trudnościami życiowymi, które powrócą do samodzielności. MCUS to jednostka organizacyjna gminy realizująca zadania własne i zlecone w ramach partnerstwa z organizacjami pozarządowych oraz w ramach zakupu usług zgodnie z obowiązującym i przepisami prawa zamówień publicznych. Koncepcja zakłada bieżącą i ścisłą współpracę partnerów.
Za zarządzanie MCUS odpowiedzialna będzie Gmina Milanówek. Finansowanie przez Gminę gwarantuje podstawowy zakres funkcjonowania MCUS, które zabezpiecza zarówno ramową ofertę wsparcia, jak i działania animacyjne. Włączenie innych osób i partnerów publicznych, społecznych i gospodarczych przyczyni się do pozyskiwania dodatkowych źródeł finansowania i zasobów rozwijających obszary działania MCUS. Obsługa finansowo-księgowa oraz płacowa będzie realizowana przez Referat Usług Wspólnych Urzędu Miasta, utworzony w celu obsługi wspólnej jednostek organizacyjnych gminy. Natomiast sprawy kadrowe oraz obsługę prawną prowadzić będzie Zespół Kadr Urzędu Miasta i Zespół Radców Prawnych Urzędu Miasta Milanówka. Ten system obsługi jest aktualnie realizowany z powodzeniem. Natomiast struktura organizacyjna MCUS (utworzonego z przekształcenia OPS-u), to: stanowisko dyrektora (1); Dział Pomocy Środowiskowej, którym kieruje Kierownik - organizator pomocy społecznej i w ramach którego działają: Zespół pracy socjalnej, Zespół ds. świadczeń: Dział Usług Społecznych, którym kieruje kierownik - organizator usług społecznych koordynujący pracę Zespołu ds. usług składającego się z koordynatorów indywidualnych planów usług społecznych (opiekuńczych, specjalistycznych, usprawniających, sąsiedzkich, e-usług; naprawczych „złota rączka”, transportowych dla osób niepełnosprawnych i starszych door-to-door, Klub Seniora, pralnicze, kosmetyczno-fryzjerskich w miejscu zamieszkania i innych w miarę pozyskiwania środków na ich realizację) oraz Zespołu ośrodków wsparcia dziennego dla dzieci i ich rodzin; stanowiska organizatora profilaktyki i usług zdrowotnych; stanowiska organizatora społeczności lokalnej. Nie jest to katalog zamknięty komórek organizacyjnych, które mogą być utworzone w CUS oraz usług społecznych dedykowanych mieszkańcom. Docelowo planuje się także utworzenie trzeciego ośrodka wsparcia dziennego dla osób niepełnosprawnych z centrum opiekuńczo- mieszkalnym.
Zamierzeniem naszym jest by MCUS było miejscem integracji i rozwoju dla mieszkańców miasta oraz przyjazną przestrzenią do spotkań ludzi w różnym wieku i z różnych środowisk (tj. seniorzy, dzieci oraz ich rodzice/opiekunowie, w tym z trudnych środowisk, aktywni mieszkańcy i przedstawiciele organizacji pozarządowych, osoby zainteresowane podjęciem aktywności społecznej, obywatelskiej, wolontariatem, społeczność lokalna).
Naszym dążeniem jest też, by MCUS było zarówno programem działania, jak i fizycznym miejscem, zlokalizowanym w łatwo dostępnym punkcie naszego miasta, z wielofunkcyjnym charakterem przestrzeni, dostosowanej do potrzeb różnych grup społecznych, których podstawą zasad funkcjonowania będą postawy użytkowników MCUS nastawione zarówno na „korzystanie”, jak i na „dawanie”. Kluczowym założeniem funkcjonowania Centrum, będzie jego otwarty i włączający charakter. Szeroka i atrakcyjna promocja MCUS służyć będzie dotarciu do szerokiego grona potencjalnych odbiorców, a aktywizujący charakter przyczyni się do realizacji przez jego użytkowników działań adresowanych do społeczności lokalnej zapraszających do aktywności i współpracy (np. akcja seniorzy dla seniorów, seniorzy dla młodych, itp).
Utworzenie MCUS wymagało będzie zastosowania określonych etapów działań tj.: przeprowadzenie diagnozy potrzeb, zasobów i potencjału wspólnoty; opracowanie szczegółowej koncepcji funkcjonowania MCUS i podjęcia uchwały o przekształceniu OPS w MCUS, przyjęcia statutu i regulaminu organizacyjnego oraz gminnego programu usług społecznych. W strukturze organizacyjnej MCUS po przekształceniu Ośrodka Pomocy Społecznej realizowane będą dotychczasowe zadania z zakresu pomocy społecznej oraz wypłaty świadczeń rodzinnych, pielęgnacyjnych z zakresu ustawy o wsparciu rodziny, ale nastąpi również przejęcie do realizacji dwóch nowych zadań w zakresie: zdrowia i profilaktyki zdrowotnej (dotychczas koordynowanych przez Referat Oświaty Urzędu Miasta Milanówka) oraz aktywizacji społecznej i edukacji obywatelskiej (dotychczas realizowanych przez Referat Promocji Urzędu Miasta jedynie w zakresie współpracy z organizacjami społecznymi).
Należy podkreślić, że Ośrodek Pomocy Społecznej w latach 2018-2020 wdrożył program rozdziału pracy socjalnej od postępowań administracyjnych i aktualnie funkcjonuje w zmienionej strukturze organizacyjnej, co będzie miało pozytywny wpływ na planowany proces przekształceniowy. W wersji docelowej rozważane jest: uruchomienie mechanizmów częściowego samofinansowania MCUS oraz powiązanie działania MCUS z przedsiębiorczością społeczną (np. spółdzielnią socjalną). Część działań MCUS mogłoby stanowić przedmiot działalności przedsiębiorstwa społecznego (np. zlecenie prowadzenia centrum opiekuńczo-mieszkalnego czy centrum rehabilitacji społeczno-ruchowej, wynajem przestrzeni itp.), które czerpałoby przychody również z działań zewnętrznych, a część zysków przeznaczało na funkcjonowanie MCUS. Plusem tego rozwiązania jest możliwość uzyskania zewnętrznego dofinansowania na uruchomienie centrum opiekuńczo-mieszkalnego ze środków funduszu solidarnościowego, a dzięki temu wzbogacenia zasobów naszej gminy.
Gospodarka finansowa MCUS będzie prowadzona na podstawie rocznego planu finansowego – prognozowany roczny plan wydatków wynosił będzie ok. 30 000 000 zł: 50% wydatki na wypłatę świadczeń; 30% wydatki na usługi społeczne: 20% wydatki na utrzymanie. Na roczny budżet CUS składały się będą: środki własne na realizacje ok. 40 % zadań ( projekty i programy lokalne); Środki zlecone na realizację ok. 40 % zadań ( wypłata świadczeń); Środki zewnętrzne na realizację ok. 20% zadań (programy unijne). Uruchomiony program działań na rzecz koordynacji i rozbudowy oferty usług społecznych kieruje się zasadami: powszechności, podmiotowości, jakości, kompleksowości, pomocniczości, wzmacniania więzi społecznych. Wstępna lista działań zakłada, że do czasu utworzenia nowej siedziby MCUS działa w dotychczasowej lokalizacji. Na potrzeby związane z przejęciem realizacji nowych zadań tj. profilaktyka i usługi zdrowotne oraz aktywizacja społeczna i edukacja obywatelska niezbędne będzie wynajęcie dodatkowych pomieszczeń. Podkreślić należy również to, że Gmina Milanówek otrzymała już dodatkowe środki zewnętrzne w wysokości 1 819 923,36 zł (wkład własny wynosi 137 100,00zł, a całkowita wartość projektu to kwota 1 957 023,36 zł) na kontynuację dotychczas realizowanych usług społecznych pn. Rozwój usług społecznych w Gminie Milanówek. Edycja 2, co daje poczucie faktycznego podniesienia jakości życia wielu Milanowian, poprzez ich kontynuację oraz uruchomienie nowych usług społecznych, zgodnie z potrzebami mieszkańców.
Przed nami jeszcze wiele działań do wykonania dla poprawy jakości i komfortu życia naszych mieszkańców polegających m.in. na umożliwianiu, wspieraniu lub wywołaniu zmiany sposobu funkcjonowania osób i rodzin oraz zmiany ich otoczenia, a także wzmacnianiu potencjału osób i rodzin do przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych.
Jak wykorzystamy ten czas - zależy od nas samych. Temu właśnie służy szeroko rozumiana praca socjalna.
Krystyna Kott, Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Milanówku.
Projekt „Milanowskie Centrum Usług Społecznych” współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój 2014-2020.
Oś priorytetowa II Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji.
Działanie 2.8 Rozwój usług społecznych świadczonych w środowisku lokalnym.
